Projekty - Co warto wiedzieć
JAK BUDOWAĆ?Przygotowując program dopłat, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zlecił Krajowej Agencji Poszanowania Energii opracowanie szczegółowych zasad projektowania budynków energooszczędnych i pasywnych. Można się z nich dowiedzieć, jakie rozwiązania należy zastosować (a jakich unikać), by dom w ogóle miał szansę osiągnąć standardy budynków energooszczędnych nazwanych na potrzeby programu NF15 i NF40.Minimalne wymagania techniczne dla budynku jednorodzinnego w standardzie NF15 (pasywnego)Przegrody zewnętrzneGraniczne wartości współczynników przenikania ciepła przegród Umax:- ściany zewnętrzne w I, II i III strefie klimatycznej 0,10 W/(m2.K), w IV i V strefie klimatycznej 0,08 W/(m2.K),- dachy, stropodachy i stropy w I, II i III strefie klimatycznej 0,10 W/(m2.K)), w IV i V strefie klimatycznej 0,08 W/(m2.K),- stropy nad piwnicami nieogrzewanymi i zamkniętymi przestrzeniami podpodłogowymi oraz podłogi na gruncie w I, II i III strefie klimatycznej 0,12 W/(m2.K), w IV i V strefie klimatycznej 0,10 W/(m2.K),- okna (także połaciowe i drzwi balkonowe) i powierzchnie przezroczyste nieotwieralne w I, II i III strefie klimatycznej 0,80 W/(m2.K), w IV i V strefie klimatycznej 0,70 W/(m2.K),- drzwi zewnętrzne oraz garażowe w I, II i III strefie klimatycznej 0,80 W/(m2.K), w IV i V strefie klimatycznej 0,70 W/(m2.K).Pozostałe wymagania:- graniczna wartość liniowych współczynników strat ciepła mostków cieplnych 0,01 W/(m.K),- zastosowane rozwiązania konstrukcyjne muszą umożliwiać osiągnięcie parametru szczelności powietrznej n50 na poziomie 0,6 1/h (przy próbie wykonanej po zakończeniu budowy zgodnie z normą PN-EN 13829).Instalacja wentylacyjnaWymagane jest zastosowanie układu wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła o następujących parametrach:- minimalna sprawność temperaturowa odzysku ciepła w I, II i III strefie klimatycznej 90%, w IV i V strefie klimatycznej 93% (albo 90% i zastosowanie gruntowego wymiennika ciepła),- minimalna klasa sprawności napędów elektrycznych (silników wentylatorów) IE3,- maksymalna wartość współczynnika poboru mocy elektrycznej 0,40 W/(m3/h),- maksymalna wartość współczynnika nakładu energii elektrycznej 0,40 Wh/m3,- minimalna grubość izolacji przewodów wentylacyjnych 10 cm,- wyposażenie centrali wentylacyjnej w układ automatyki regulacyjnej umożliwiający dostosowanie wydajności wentylacji do aktualnych potrzeb (w zakresie 0/60/100/150% oraz przejście w tryb letni – bez odzysku ciepła), ze sterowaniem czasowym i z panelem sterującym znajdującym się w strefie mieszkalnej.Instalacja grzewczaWymagania dla układu ogrzewania:- minimalna sprawność przesyłu, regulacji, akumulacji i dystrybucji 92%,- minimalna grubość izolacji cieplnej rurociągów i armatury 25 mm (dla materiału o współczynniku przewodzenia ciepła λ = 0,035 W/(m.K)),- minimalna średnioroczna sprawność wytwarzania energii dla kotłów na węgiel z paleniskiem retortowym i płynną regulacją mocy grzewczej 85%, na biomasę 82%, na gaz ziemny, płynny albo olej opałowy 102%, pomp ciepła 350% (COP 3,5), systemu ciepłowniczego 98%, energii elektrycznej 99%,- wyposażenie w automatykę pogodową i urządzenia umożliwiające regulację temperatury w pomieszczeniach,- minimalna klasa sprawności napędów elektrycznych IE3,- klasa A efektywności energetycznej pomp.Instalacja ciepłej wody użytkowejWymagania dla układów przygotowywania ciepłej wody użytkowej:- minimalna grubość izolacji cieplnej rurociągów i armatury 40 mm (dla materiału o współczynniku przewodzenia ciepła λ = 0,035 W/(m.K)),- minimalna średnioroczna sprawność wytwarzania energii – jak dla układów ogrzewania,- wyposażenie w armaturę regulacyjną i systemy elektronicznego sterowania pracą obiegów cyrkulacyjnych,- minimalna klasa sprawności napędów elektrycznych IE3,- co najmniej klasa A efektywności energetycznej pomp.Minimalne wymagania techniczne dla budynku jednorodzinnego w standardzie NF40Przegrody zewnętrzneGraniczne wartości współczynników przenikania ciepła U:- ściany zewnętrzne w I, II i III strefie klimatycznej 0,15 W/(m2.K), w IV i V strefie klimatycznej 0,12 W/(m2.K),- dachy, stropodachy i stropy w I, II i III strefie klimatycznej 0,12 W/(m2.K), w IV i V strefie klimatycznej 0,10 W/(m2.K),- stropy nad piwnicami nieogrzewanymi i zamkniętymi przestrzeniami podpodłogowymi oraz podłogi na gruncie w I, II i III strefie klimatycznej 0,20 W/(m2.K), w IV i V strefie klimatycznej 0,15 W/(m2.K),- okna (także połaciowe i drzwi balkonowe) i powierzchnie przezroczyste nieotwieralne w I, II i III strefie klimatycznej 1,0 W/(m2.K), w IV i V strefie klimatycznej 0,80 W/(m2.K),- drzwi zewnętrzne oraz garażowe we wszystkich strefach klimatycznych 1,3 W/(m2.K).Pozostałe wymagania:- graniczna wartość liniowych współczynników strat ciepła mostków cieplnych: płyty balkonowe 0,2 W/(m.K), pozostałe mostki 0,1 W/(m.K), -rozwiązania konstrukcyjne muszą umożliwiać osiągnięcie parametru szczelności powietrznej n50 na poziomie 1,0 [1/h] (przy próbie wykonanej po zakończeniu budowy zgodnie z normą PN-EN 13829).INSTALACJA WENTYLACYJNAWymagane jest zastosowanie układu wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła o następujących parametrach:- minimalna sprawność temperaturowa odzysku ciepła 85%,- minimalna klasa sprawności napędów elektrycznych (silników wentylatorów) IE2,- maksymalna wartość współczynnika poboru mocy elektrycznej 0,40 W/(m3/h),- maksymalna wartość współczynnika nakładu energii elektrycznej 0,40 Wh/m3,- minimalna grubość izolacji przewodów wentylacyjnych 10 cm,- wyposażenie centrali wentylacyjnej w układ automatyki regulacyjnej umożliwiający dostosowanie wydajności wentylacji do aktualnych potrzeb (w zakresie 0/60/100/150% oraz przejście w tryb letni – bez odzysku ciepła), ze sterowaniem czasowym i z panelem sterującym znajdującym się w strefie mieszkalnej.Instalacja grzewczaWymagania dla układu ogrzewania:- minimalna sprawność przesyłu, regulacji, akumulacji i dystrybucji 90%,- minimalna grubość izolacji cieplnej rurociągów i armatury 20 mm (dla materiału o współczynniku przewodzenia ciepła λ = 0,035 W/(m.K)),- minimalna średnioroczna sprawność wytwarzania energii dla kotłów na węgiel z paleniskiem retortowym i płynną regulacją mocy grzewczej 85%, na biomasę 82%, na gaz ziemny, płynny albo olej opałowy 102%, pomp ciepła 350% (COP 3,5), systemu ciepłowniczego 98%, energii elektrycznej 99%, wyposażenie w automatykę pogodową i urządzenia umożliwiające regulację temperatury w pomieszczeniach,- minimalna klasa sprawności napędów elektrycznych IE2,- co najmniej klasa B efektywności energetycznej pomp.Instalacja ciepłej wody użytkowejWymagania dla układów przygotowywania ciepłej wody użytkowej:-minimalna grubość izolacji cieplnej rurociągów i armatury 30 mm (dla materiału o współczynniku przewodzenia ciepła λ = 0,035 W/(m.K)),- minimalna średnioroczna sprawność wytwarzania energii – jak dla układów ogrzewania,-wyposażenie w armaturę regulacyjną i systemy elektronicznego sterowania pracą obiegów cyrkulacyjnych,-minimalna klasa sprawności napędów elektrycznych IE2,- co najmniej klasa B efektywności energetycznej pomp.
CO BĘDZIE DROŻSZE W DOMU PASYWNYMMateriały izolacyjne – koszt wyższy niż w standardzie. Z przedstawionych wymagań dla domów pasywnych wynika, że budując je, trzeba przede wszystkim zastosować izolację cieplną przegród zewnętrznych dużo skuteczniejszą od wymaganej przez przepisy. W obowiązującym rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, maksymalne dopuszczalne wartości współczynników przenikania ciepła przegród Umax wynoszą:- dla ścian zewnętrznych 0,3 W/(m2.K),- dla dachów, stropodachów i stropów 0,25 W/(m2.K),- dla stropów nad piwnicami nieogrzewanymi i zamkniętymi przestrzeniami podpodłogowymi oraz podłóg na gruncie 0,45 W/(m2.K). Są one zatem od dwóch i pół do czterech i pół razy większe niż wymagane dla domów pasywnych. To znaczy, że w tych ostatnich warstwy izolacji muszą być tyle razy grubsze niż w budynkach standardowych. W dodatku osiągnięcie współczynników przenikania ciepła tak niskich jak wymagane z reguły wymaga zastosowania materiałów o najlepszych parametrach, a więc droższych. Czyli na materiały izolacyjne do domu pasywnego trzeba wydać więcej, niż budując dom standardowy. Na szczęście są one stosunkowo tanie, więc dodatkowo wydana kwota nie będzie wysoka. Tym bardziej że nawet budujący zwyczajne domy najczęściej stosują warstwy ocieplenia grubsze, niż wynika to z wymagań przepisów dotyczących ochrony cieplnej budynków.Okna – znacznie droższe. Wśród poszczególnych elementów, którymi różnią się domy pasywne od standardowych, największej dopłaty najczęściej wymagają okna. Takie o współczynniku przenikania ciepła U mniejszym niż 0,80 W/(m2.K) kosztują nawet trzy razy więcej niż zwykłe, których U wynosi około 1,5 W/(m2.K). To oznacza konieczność wydania dodatkowo kolejnych kilkudziesięciu tysięcy złotych.Wentylacja – wydamy co najmniej kilka tysięcy więcej. Za instalację wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, bez której nie uda się osiągnąć standardu energetycznego nie tylko budynku pasywnego, ale nawet energooszczędnego, trzeba zapłacić co najmniej kilka tysięcy złotych więcej niż za powszechnie stosowany system wentylacji grawitacyjnej z kominami i nawiewnikami.Instalacja grzewcza – na podobnym poziomie. Większych wydatków nie będą wymagały instalacje grzewcze i do przygotowywania ciepłej wody użytkowej. Mogą się nawet okazać tańsze niż odpowiadające im układy do domów standardowych (ze źródłem ciepła tego samego typu) – ze względu na znacznie mniejszą mocgrzewczą potrzebną do zapewnienia wymaganej temperatury w pomieszczeniach. Wynika to z kilkakrotnie mniejszych strat ciepła i zastosowania w budynku pasywnym systemów biernego wykorzystania energii słonecznej do ogrzewania (duże zyski ciepła od nasłonecznienia przez przeszklenia od strony południowej).Robocizna – będzie drożej. Konieczność eliminacji mostków cieplnych i bardzo starannego uszczelnienia przegród zewnętrznych wymaga przeprowadzenia dodatkowych prac. Ponadto nie wszyscy wykonawcy są gotowi się ich podejmować, a ci, którzy nie boją się trudnych wyzwań, na ogół żądają większej zapłaty.SZACUNKOWE KOSZTYSzukając informacji na temat różnicy w kosztach budowy domu pasywnego i podobnego, ale pod względem ocieplenia i wyposażenia uznawanego za dzisiejszy standard, najczęściej można się spotkać z wartościami 20-30%.Domów pasywnych jest w Polsce niewiele i raczej nie powstawały one jako modyfikacje projektu przeciętnego domu. W związku z tym trudno o rzetelneporównanie. Można się jednak spodziewać, że w praktyce ta różnica może być nawet większa. Nie jest łatwo ją precyzyjnie określić, bo zależy od wielu czynników. Inna może być w przypadku porównywania cen domu bardzo skromnego i wyposażonego w najtańsze urządzenia, a zupełnie inna, gdy mają być w nim zastosowane najnowocześniejsze rozwiązania techniczne w połączeniu z designerską architekturą. Wpływ na różnicę może mieć także wielkość powierzchni domu.By się przekonać o opłacalności budowy domu energooszczędnego czy nawet pasywnego, trzeba sprawdzić, czy dzięki wydaniu większej kwoty na osiągnięcie wyższego standardu energetycznego koszty utrzymania (wynikające z opłat za ogrzewanie) są o tyle niższe, że uzyskiwane dzięki temu oszczędności rekompensują wyższą ratę kredytu zaciągniętego na inwestycję.
